Các lệnh cơ bản khi quản trị VPS Linux?

1. Quản lý tệp và thư mục

 

Lệnh	Chức năng
ls	Liệt kê file, thư mục. VD: ls -la
cd	Di chuyển thư mục. VD: cd /var/www
pwd	Hiển thị đường dẫn thư mục hiện tại
cp	Copy file/thư mục. VD: cp file1.txt file2.txt
mv	Di chuyển/đổi tên file/thư mục
rm	Xóa file. VD: rm file.txt
rm -r	Xóa thư mục và các file bên trong
mkdir	Tạo thư mục mới
touch	Tạo file rỗng mới

 

 

2. Quản lý người dùng & phân quyền

 

Lệnh	Chức năng
adduser	Thêm user mới
passwd	Đặt mật khẩu cho user
usermod	Sửa thông tin user. VD: thêm user vào group
deluser	Xóa user
chown	Thay đổi quyền sở hữu file/thư mục
chmod	Thay đổi quyền truy cập file/thư mục

 

3. Quản lý tiến trình

 

Lệnh	Chức năng
ps aux	Liệt kê tiến trình đang chạy
top hoặc htop	Xem tiến trình & tài nguyên hệ thống (CPU, RAM)
kill	Dừng tiến trình theo PID
pkill	Dừng tiến trình theo tên
systemctl	Quản lý dịch vụ. VD: systemctl restart nginx
service	Tương tự systemctl với các hệ cũ

 

4. Quản lý gói phần mềm

 

Lệnh	Chức năng
apt update	Cập nhật danh sách gói (Debian/Ubuntu)
apt upgrade	Nâng cấp các gói đã cài
apt install	Cài đặt gói mới
apt remove	Gỡ bỏ gói
yum install	(CentOS/RHEL) Cài gói
dnf install	(Hệ mới CentOS/AlmaLinux/Rocky)

 

5. Quản lý mạng

 

Lệnh	Chức năng
ping	Kiểm tra kết nối mạng
ifconfig	Xem thông tin mạng (thường thay bằng ip addr)
ip addr	Xem địa chỉ IP
netstat	Xem cổng mạng, kết nối
ss	Tương tự netstat nhưng mới hơn
curl	Gửi yêu cầu HTTP, tải dữ liệu
wget	Tải file từ internet

 

6. Xem log

 

Lệnh	Chức năng
tail	Xem phần cuối file log. VD: tail -f /var/log/syslog
cat	Hiển thị toàn bộ file
less	Xem file lớn, cuộn lên xuống
grep	Tìm kiếm chuỗi trong file

 

7. Quyền truy cập & SSH

 

Lệnh	Chức năng
ssh user@ip	Kết nối SSH
sudo	Thực thi lệnh với quyền root
su	Chuyển sang user khác (thường là root)

 

8. Một số lệnh hữu ích khác

 

Lệnh	Chức năng
df -h	Xem dung lượng ổ đĩa
du -sh	Xem dung lượng thư mục
uname -a	Xem thông tin hệ thống
reboot	Khởi động lại VPS
shutdown now	Tắt VPS

 

Lưu ý:

• Luôn cẩn thận với rm -rf để tránh xóa nhầm dữ liệu.

• Thực hành trên VPS thử nghiệm trước khi áp dụng trên server chính.